Potrzeby |
Ks. Rafał Masarczyk SDS 2011-03-13 |
Rdz 2,7-9;3,1-7; Rz 5,12-19; Mt 4,1-11 |
CzÅ‚owiek ma różne potrzeby. Epikur zastanawiajÄ…c siÄ™ na temat szczęścia zauważyÅ‚, że potrzeby należy podzielić na naturalne i konieczne, naturalne i niekonieczne, a także nienaturalne i niekonieczne. Do pierwszej kategorii należy niewÄ…tpliwie potrzeby zwiÄ…zane z funkcjonowaniem naszego organizmu, czyli jedzenie, picie, spanie. Do potrzeb naturalnych a niekoniecznych zaliczyÅ‚ także jedzenie, ale jedzenie smakoÅ‚yków, to z jego punktu widzenia nie jest konieczne, choć naturalne. CzÅ‚owiek powinien zadowolić siÄ™ jedzeniem prostym, zwykÅ‚ym by nie przyzwyczaiÅ‚ siÄ™ do smakoÅ‚yków. Jedynie jedzenie proste, zwykÅ‚e do czÅ‚owiekowi przyjemność. SmakoÅ‚yki majÄ… to do siebie, ze może ich zabraknąć, gdy czÅ‚owiek siÄ™ do nich przyzwyczai to przy ich braku zacznie za nimi tÄ™sknić, czyli cierpieć. Potrzeby natomiast nienaturalne i niekonieczne nie należy w ogóle zaspakajać, gdy sÄ… one źródÅ‚em cierpienia. PrzykÅ‚adem takiej potrzeby jest potrzeba wÅ‚adzy i znaczenia. CzÅ‚owiek, który chce dużo znaczyć, bÄ™dzie też dużo cierpiaÅ‚. Choć poglÄ…dy etyczne Epikura zaliczamy do tak zwanego hedonizmu – szczęściem jest przyjemność – zalecaÅ‚ on raczej ascetyczny tryb życia jako najbardziej wolny od cierpienia, czyli przyjemny. WspółczeÅ›nie potrzebami ludzkimi zajmowaÅ‚ siÄ™ amerykaÅ„ski psycholog A. Maslow. ZauważyÅ‚ on pewne prawidÅ‚owoÅ›ci zwiÄ…zane z realizacjÄ… potrzeb. MiÄ™dzy innymi, że osiÄ…gniÄ™cie upragnionej rzeczy nie zawsze jest źródÅ‚em szczęścia, czasami jest powodem smutku a nawet ludzkiej tragedii. Czasami gdy czÅ‚owiek realizuje swoje pragnienia, to gdy osiÄ…gnie upragniony cel szybko siÄ™ nim nudzi i pragnie czegoÅ› innego. PrzykÅ‚adem jaki podaje jest mÅ‚oda kobieta, która pragnie posiadać męża i dziecko, gdy to zrealizuje nie potrafi siÄ™ dÅ‚ugo tym cieszyć, gdyż nie daje jej to poczucia samorealizacji, pragnie wiÄ™c osiÄ…gać sukcesy na drodze zawodowej. Dzisiejsza ewangelia jest także o ludzkich potrzebach w ten sposób można jÄ… także zinterpretować. Trzy kuszenia Chrystusa to obraz realizacji ludzkich potrzeb. Mamy tu pokazane trzy potrzeby: jedzenia, bezpieczeÅ„stwa, panowania. W realizacji potrzeb biologicznych sÅ‚owa Jezusa „Napisane jest: Nie samym chlebem żyje czÅ‚owiek, lecz każdym sÅ‚owem, które pochodzi z ust Bożych” (Mt 4,4). WskazujÄ… na pewnÄ… zasadÄ™, że istnienie samej potrzeby nic nam jeszcze nie mówi o sposobie jej realizacji. Należy podstawowe potrzeby zaspakajać kierujÄ…c siÄ™ moralnymi wskazaniami. ZaspakajajÄ…c je w sposób niemoralny czÅ‚owiek niszczy samego siebie, ponieważ siÄ™ upadla. Nie można je realizować krzywdzÄ…c innych, a także należy mieć w ich zaspakajaniu umiar. Druga potrzeba poczucie bezpieczeÅ„stwa, można jÄ… także realizować na różne sposoby. W dawnych systemach spoÅ‚ecznych czÅ‚owiek należąc do klanu, grupy spoÅ‚ecznej musiaÅ‚ siÄ™ jej podporzÄ…dkować tracÄ…c w ten sposób dość dużo ze swojej wolnoÅ›ci, czyli prawa decydowania o sobie. Grupa do której należaÅ‚ dawaÅ‚a mu za to gwarancje bezpieczeÅ„stwa przed agresjÄ… innych ludzi. MiaÅ‚a tutaj zastosowanie zasada coÅ› za coÅ›. E. From uważa, ze ludzie w ogóle bojÄ… siÄ™ wolnoÅ›ci, dlatego jednÄ… ze swoich książek zatytuÅ‚owaÅ‚: „Ucieczka od wolnoÅ›ci.” Aby stać siÄ™ czÅ‚owiekiem dojrzaÅ‚ym trzeba zgodzić siÄ™ na przeżycie samotnoÅ›ci, aby z samotnoÅ›ci wrócić do spoÅ‚eczeÅ„stwa jako zupeÅ‚nie ktoÅ› inny. Tutaj mamy do czynienia z psychicznym wymiarem wolnoÅ›ci i zwiÄ…zanym z tym poczuciem bezpieczeÅ„stwa. Czy pokusa postawiona przed Jezusem, aby rzuciÅ‚ siÄ™ z murów Å›wiÄ…tyni, nie jest pokusÄ… przeciw bezpieczeÅ„stwu? CzÅ‚owiek w sposób rozważny powinien troszczyć siÄ™ o swoje bezpieczeÅ„stwo, zarówno to materialne – posiadanie odpowiednich Å›rodków do życia, jak i fizyczne – nie narażać swojego zdrowia i życia. Kiedy na tym polu zrobiliÅ›my wszystko co mogliÅ›my możemy liczyć na Bożą pomoc. W przeciwnym razie wystawialibyÅ›my Pana Boga na próbÄ™, a Jezus nam mówi: „Nie bÄ™dziesz wystawiaÅ‚ na próbÄ™ Pana, Boga swego.” (Mt 4,7) Trzecia potrzeba to poczucie swojej wartoÅ›ci. Można jÄ… zrealizować na różne sposoby. Jednym z nich to porównywanie siÄ™ z innymi ludźmi i poczucie, że siÄ™ jest lepszym od nich. Inny sposób to zdobycie wÅ‚adzy nad innymi. Natomiast Chrystus w tej sprawie owi: „Panu, Bogu swemu, bÄ™dziesz oddawaÅ‚ pokÅ‚on i Jemu samemu sÅ‚użyć bÄ™dziesz” (Mt 4,10) SÅ‚użąc Panu Bogu można mieć także poczucie swojej wÅ‚asnej wartoÅ›ci i to jest najwÅ‚aÅ›ciwszy sposób realizacji tej potrzeby. Ks. RafaÅ‚ Masarczyk SDS |